بزاق یکی از مهم ترین مایعات بدن است و اغلب از آن به عنوان طلای مایع یاد می شود. بزاق در دهان و گلو تولید می شود و مسئول طیف وسیعی از عملکرد های گوارشی و مبارزه با عفونت ها و باکتری ها در دهان است. در این مقاله به بررسی اهمیت بزاق در سلامت کلی بدن و دهان و دندان می پردازیم.
عملکرد بزاق چیست؟
بزاق نقش بسزایی در بدن داشته و وظایف مختلفی را به عهده دارد که در ادامه به آن ها اشاره شده است:
• مرطوب کردن دهان
• کمک به تنفس در طول خواب
• کمک به بلع و تجزیه مواد غذایی (حتی باقیمانده آن ها در دهان) با آنزیم ها
• محافظت از بافت های دهان
• رقیق کردن قند ها پس از مصرف غذا و نوشیدنی
• فعالیت ضد میکروبی و پاکسازی، تخریب برخی از دیواره های سلولی باکتری ها و مهار رشد آن ها و در نتیجه جلوگیری از پوسیدگی دندان ها
• نقش بافر (خنثی کننده) و کنترل کننده pH
• معدنی سازی مجدد مینای دندان با کلسیم و فسفات
• ترمیم بافت
• تسهیل در خوردن و گفتار
• تقویت طعم و مزه
با این تفاسیر بزاق مایعی بسیار مهم برای بقای انسان است.
ترکیبات بزاق چیست؟
بزاق به طور کلی از آب و الکترولیت های مختلفی از جمله سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، بی کربنات و فسفات ها تشکیل شده است. همچنین در بزاق، ایمونوگلوبولین ها (آنتی بادی ها)، گلیکو پروتئین ها (پروتئین های موجود در دیواره سلولی) آنزیم ها، موسین ها و مواد نیتروژن داری مانند اوره و آمونیاک یافت می شوند.
خشکی دهان نشانه چیست؟
خشکی دهان می تواند نشانه برخی از بیماری زیر باشد:
• بیماری ها مانند دیابت، سکته، عفونت قارچی دهان یا آلزایمر باشد.
• سرطان دهان (به عنوان نشانه اولیه سرطان دهان)
• سندروم یورگن که با التهاب مزمن غشای مخاطی پوشاننده غدد و اندام های بدن مشخص می شود.
• خر وپف و نفس کشیدن با دهان باز
• بیماری های خودایمنی مانند ایدز یا سندرم اسجوگرن (Sjogren’s Syndrome)
درمان خشکی دهان
همانطور که گفته شد خشکی دهان می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. منشا این مشکل باید مشخص شود و در صورت وجود بیماری باید به دنبال درمان آن بود. چرا که خشکی دهان سلامتی فرد را به خطر می اندازد. البته با رعایت برخی از توصیه ها می توان به رفع خشکی دهان نیز کمک کرد که در ادامه به آن ها اشاره شده است.
• نوشیدن مقدار زیادی آب
یک راه خوب برای کمک به افزایش تولید بزاق، نوشیدن آب فراوان است. نوشیدن آب کافی به رقیق شدن بزاق کمک می کند که به نوبه خود عملکرد طبیعی دهان را آسان تر می کند.
• اجتناب از مصرف کافئین
کافئین می تواند بدن شما را کم آب کند و باعث بروز علائم خشکی دهان شود. اگر قهوه یا محرک های دیگر می نوشید، مطمئن شوید که بعد از مصرف آن ها مقدار زیادی آب بنوشید تا اثرات آن متعادل شود.
• جویدن کامل غذا
یکی از راه های کمک به افزایش تولید بزاق، جویدن کامل غذا است.
• جویدن آدامس
جویدن آدامس همچنین می تواند به تحریک تولید بزاق کمک کند. جویدن آدامس نه تنها باعث تسکین خشکی دهان می شود، بلکه به تمیز کردن دندان ها و لثه ها نیز کمک می کند.